Worldview education in the Finnish public education

The whys and wherefores… and the quandaries

Autor/innen

  • Martin Ubani University of Eastern Finland

DOI:

https://doi.org/10.20377/rpb-1956

Schlagworte:

Weltanschauungen, Finnland, Religionsunterricht, nordische Länder, öffentliches Bildungswesen

Abstract

Ziel dieses Artikels ist es, die Frage der Weltanschauungen in der Religionspädagogik aus nordischer Perspektive und mit besonderem Schwerpunkt auf Finnland zu diskutieren. Zunächst werde ich die Begriffsgeschichte und den Hintergrund von Weltanschauungen in der finnischen Literatur und Religionspädagogik erläutern. Danach werde ich gesellschaftliche und lehrplanbezogene Aspekte diskutieren, die meiner Meinung nach zur Attraktivität der Verwendung von „Weltanschauungen” in der öffentlichen Bildung beigetragen haben. Anschließend werde ich mich auf vier zentrale konzeptionelle Fragen konzentrieren, die für eine gute Weltanschauung und Religionsunterricht in Finnland und anderswo gelöst werden müssen. Diese sind: 1) In welcher Beziehung stehen die Begriffe „Religion” und „Weltanschauungen” zueinander? 2) Welche Rolle spielen „Religion” und „Weltanschauungen” beim Lernen? 3) Was ist die disziplinäre Grundlage für Weltanschauungen im Lernen und Unterrichten? und 4) Was ist eigentlich Lernen in Bezug auf Weltanschauungen? In der Diskussion werde ich mit der fünften Frage abschließen: Wie sieht die Dynamik von Religion und Weltanschauungen im integrierten Unterricht aus? Der Artikel kommt zu dem Schluss, dass der konzeptionelle Wandel hin zu „Weltanschauungen” sicherlich Vorzüge und Komplikationen mit sich bringt, und schlägt vor, dass nicht nur die Herausforderungen in verschiedenen Ländern gemeinsam sind, sondern wahrscheinlich auch die Lösungen.

Literaturhinweise

Åhs, Vesa (2020). Worldviews and Integrative Education: A Case Study of Partially Integrative Religious Education and Secular Ethics Education in a Finnish Lower Secondary School Context. http://hdl.handle.net/10138/318126

Alberts, Wanda (2007). Integrative Religious Education in Europe: A Study-of-Religions Approach. De Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110971347

Benoit, Céline; Hutchings, Tim & Shillitoe, Rachael (2018). Worldview. A multidisciplinary report. Religious Education Council of England and Wales. https://religiouseducationcouncil.org.uk/rec/wp-content/uploads/2017/07/5-REC-Worldview-Report.pdf

Biesta, Gert; Aldridge, David; Hannam, Patricia & Whittle, Sean (2019). Religious Literacy: The way forward for religious education? A Report Submitted to the Culham St Gabriel’s Trust. https://www.reonline.org.uk/wp-content/uploads/2019/07/Religious-Literacy-Biesta-Aldridge-Hannam-Whittle-June-2019.pdf

Biesta, Gert & Hannam, Patricia (2020). Religion and Education: The Forgotten Dimensions of Religious Education? Brill.

Bråten, Oddrun M. H. (2022). Non-binary worldviews in education. British Journal of Religious Education, 44(3), 325–335. https://doi.org/10.1080/01416200.2021.1901653

Cambridge Dictionary. (2024, October 2). https://dictionary.cambridge.org/

Erricker, Clive & Erricker, Jane (2000). Reconstructing Religious, Spiritual and Moral Education. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203349724

Erricker, Clive; Sullivan, Danny; Ota, Cathie; Erricker, Jane & Logan, John (1994). The Development of Children’s Worldviews. Journal of Beliefs and Values, 15(2), 3–6. https://doi.org/10.1080/1361767940150201

FNAE. (1985). National core curriculum for basic education 1985. Finnish National Agency for Education.

FNAE. (2003). National core curriculum for upper secondary education 2003. Finnish National Agency for Education.

FNAE. (2004). National core curriculum for basic education 2004. Finnish National Agency for Education.

FNAE. (2016). National core curriculum for basic education 2014. Finnish National Agency for Education.

Freathy, Rob & Davis, Anna (2019). Theology in multi-faith Religious Education: a taboo to be broken? Research Papers in Education, 34(6), 749–768. https://doi.org/10.1080/02671522.2018.1550802

Giustiniani, Vito R. (1985). Homo, Humanus, and the Meanings of “Humanism.” Journal of the History of Ideas, 46(2), 167–195. https://doi.org/10.2307/2709633

Hakaste, Saara (1993). The Development of Co-Education in Finland during the 19th Century and Some Points of Comparison in Neighboring Countries. Koulu Ja Menneisyys, 31, 122–136.

Häkkänen, Martti (2017). Symbolit uskonnonopetuksessa: Peter.

Harva, Urpo (with Werner Söderström osakeyhtiö) (1983). Inhimillinen ihminen Homo humanus: Humanistisia tarkasteluja. WSOY.

Helve, Helena (1993). The world view of young people: A longitudinal study of Finnish youth living in a suburb of metropolitan Helsinki. Suomalainen tiedeakatemia.

Helve, Helena (2015). A longitudinal perspective on worldviews, values and identities. Journal of Religious Education, 63(2), 95–115. https://doi.org/10.1007/s40839-016-0021-5

Ikonen, Essi & Ubani, Martin (2014). Spiritual sensitivity in the classroom: a teaching experiment in Finnish upper secondary religious education. International Journal of Children’s Spirituality, 19(2), 69–82. https://doi.org/10.1080/1364436X.2014.909387

Jerusalem, Wilhelm (1926). Filosofian alkeet. WSOY.

Kansakoulun opetussuunnitelmakomitean mietintö. II: Varsinaisen kansakoulun opetussuunnitelma. (1952). Valtioneuvosto.

Kant, Immanuel (1986). The critique of judgement (Repr.). Clarendon.

Kavonius, Marjaana (2021). Young people’s perceptions of the significance of worldview education in the changing Finnish society. University of Helsinki.

Keränen-Pantsu, Raili & Ubani, Martin (2018). The holistic and spiritual relevance of Bible stories among Finnish 10-year-old pupils: a classroom case study. International Journal of Children’s Spirituality, 23(2), 136–151. https://doi.org/10.1080/1364436X.2018.1449736

Kristeller, Paul O. (1961). Renaissance thought: The classic, scholastic, and humanistic strains. https://hdl.handle.net/2027/heb01279.0001.001

Kuikka, Martti T. (1999). Humanismin Schoolpolicy in Finland after 1945. Koulu Ja Menneisyys, 37, 26–31.

Mann, Nicholas (2004). The origins of humanism. In Jill Kraye (Ed.), The Cambridge Companion to Renaissance Humanism (pp. 1–19). Cambridge University Press.

Merriam-Webster Dictionary. (2024, October 2). https://www.merriam-webster.com/

Niemi, Pia-Maria (2017). Students’ experiences of social integration in schoolwide activities—an investigation in the Finnish context. Education Inquiry, 8(1), 68–87. https://doi.org/10.1080/20004508.2016.1275184

Niiniluoto, Ilkka (1984). Tiede, filosofia ja maailmankatsomus: Filosofisia esseitä tiedosta ja sen arvosta / Ilkka Niiniluoto. Otava.

Osbeck, Christina; Kärnebro, Katarina; Lilja, Annika & Sporre, Karin (2024). Children’s existential questions and worldviews: possible RE responses to performance anxiety and an increasing risk of exclusion. Journal of Religious Education, 72(1), 51–72. https://doi.org/10.1007/s40839-023-00219-8

Peters, Michael A. (2015). The Humanist Bias in Western Philosophy and Education. Educational Philosophy and Theory, 47(11), 1128–1135. https://doi.org/10.1080/00131857.2014.991497

Rothgangel, Martin; Skeie, Geir; Jäggle, Martin; Klutz, Philipp & Solymar, Mónika (2014). Religious Education at Schools in Europe. Part 3: Northern Europe. V&R Unipress. https://doi.org/10.14220/9783737002738

Salmenkivi, Eero (2013). Elämänkatsomustieto ja katsomusaineiden opetus. Humanisti, 3–4, 10–14.

Salmenkivi, Eero; Kasa, Tuija; Putkonen, Niina & Kallioniemi, Arto (2022). Human rights and children’s rights in worldview education in Finland. Human Rights Education Review, 5(1), Article 1. https://doi.org/10.7577/hrer.4456

Saxell, Heta (2013). Uskonnonhistoriasta ja siveysopista elämänkatsomustiedon opetukseen. Humanisti, 1, 11.

Sihvo, Jouko (1988). Religion and Secularization in Finland. Social Compass, 35(1), 67–90. https://doi.org/10.1177/003776868803500106

Steinthal, Heymann (1868). Das Epos. Zeitschrift Für Völkerpsychologie Und Sprachwissenschaft, 5, 1–57.

Tamminen, Kalevi (1991). Religious development in childhood and youth: an empirical study. Suomalainen tiedeakatemia.

Thálen, Peder (2021). World View Instead of Religion? In Olof Franck & Peder Thálen (Eds.), Religious Education in a Post-Secular Age: Case Studies from Europe (pp. 157–178). Palgrave Macmillan.

Tirri, Kirsi & Ubani, Martin (2013). Spirituality and Education in Finland: Meeting the Socio-Demographic Changes with Empirical Research. In Global Perspectives on Spirituality and Education. Routledge.

Ubani, Martin (2017). Contextualising the contribution of RE scholarly communities to the development of RE didactics in Finland over recent decades. Nordidactica, 1, 87-.

Ubani, Martin (2019). Religion and multiculturalism in Finnish public schools. The secularist – culturalist transition. In Martin Ubani, Inkeri Rissanen, & Saila Poulter (Eds.), Contextualising dialogue, pluralism and secularisation. Religion in Finnish public education (pp. 105–126). Waxmann.

Ubani, Martin (2023). Theologies, Religion and Literacy. Towards Socially Sustainable Religious Education? In Liam Gearon, Arniika Kuusisto, Saila Poulter, Auli Toom & Martin Ubani (Eds.), Religion and Worldviews in Education—The New Watershed (pp. 134–148). Routledge.

Ubani, Martin; Poulter, Saila & Rissanen, Inkeri (2021). Transition in RE in Finland. In Olof Franck & Peder Thalén (Eds.), Religious Education in a Post-Secular Age: Case Studies from Europe (pp. 99–122). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-47503-1_6

Ubani, Martin & Tirri, Kirsi (2014). Religious Education in Finnish Schools. In Martin Rothgangel, Martin Jäggle & Geir Skeie (Eds.), Religious Education at Schools in Europe. Part 3: Northern Europe (pp. 99–120). Waxmann.

van der Kooij, Jacomijn C.; de Ruyter, Doret J. & Miedema, Siebren (2013). “Worldview”: The Meaning of the Concept and the Impact on Religious Education. Religious Education, 108(2), 210–228. https://doi.org/10.1080/00344087.2013.767685

Vidal, Clément (2012). Metaphilosophical Criteria for Worldview Comparison. Metaphilosophy, 43(3), 306–347. https://doi.org/10.1111/j.1467-9973.2012.01749.x

Virkkunen, T. P. (1956). Uskonnonopetuksen perusongelmia. Suomalainen teologinen kirjallisuusseura. https://www.martinkirja.fi/p/virkkunen-1956-uskonnonopetuksen-perusongelmia/

Virolainen, Marja L. (2006). Yksilöllisyys ja yhteisöllisyys K. E. Nipkowin uskonnonpedagogisen teorian kehityksessä 1960-1990. Marja Leena Virolainen.

Virolainen, Reijo (2013). Kurt Frörin käsitys evankelisesta kasvatuksesta Saksassa 1930-luvulta 1960-luvulle uskonnonpedagogiikan näkökulmasta. Joensuun yliopisto.

Downloads

Veröffentlicht

2025-10-01

Zitationsvorschlag

Ubani, M. (2025) „Worldview education in the Finnish public education: The whys and wherefores… and the quandaries“, Religionspädagogische Beiträge, 48(2), S. 1–14. doi: 10.20377/rpb-1956.

Ausgabe

Rubrik

Artikel